هدی عمید، وکیل دادگستری و از اعضای موسس دارالوکاله دادمان است و با تخصصی که در زمینه حقوق خانواده دارد در این مصاحبه به بررسی شروط ضمن عقد ازدواج و اهمیت آنها در روابط زوجین می‌پردازد. این گفتگو به زوجین کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری نسبت به این موضوع مهم تصمیم‌گیری کنند.
خانم عمید، بفرمایید که شروط ضمن عقد ازدواج چیست و چرا این موضوع برای زوجین حائز اهمیت است؟
هدی عمید: شروط ضمن عقد ازدواج به مجموعه‌ای از شرایطی گفته می‌شود که طرفین در زمان عقد ازدواج توافق می‌کنند تا زندگی مشترک را بر أساس آن آغاز کنند. طبق قانون زوجین می توانند هر شرطی که خلاف شرع و قانون نباشد به عنوان شرط ضمن عقد درج کنند. این شروط می‌تواند شامل مواردی چون حق طلاق، ادامه تحصیل یا اشتغال زن باشد. اهمیت این شروط در این است که به زوجین امکان می‌دهد تا به وضوح حقوق و وظایف خود را مشخص کنند و از بروز مشکلات و اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری کنند.
آیا می‌توانید برخی از شروط متداولی که در عقد ازدواج گنجانده می‌شود را نام ببرید؟
هدی عمید: بله،در ابتدا باید توضیح دهم که در حال حاضر برخی از شروط ضمن عقد به صورت پیش فرض (چاپ شده) در سندهای ازدواج درج شده اند و فقط کافی است زوجین آنها را امضا کنند. این شروط که اصطلاحا به آنها شروط ضمن عقد چاپی می گویند متاسفانه کمک زیادی به حل مشکلات زوجین نمی کنند چرا که تقریبا همان مواردی که در قانون بوده است را مجددا در آنجا ذکر کرده اند. اما آنچه مهم است و متداول تر است شروطی است که زوجین در صورت توافق بر سر آنها باید بخواهند در عقدنامه درج شود از جمله رایجترین آنها وکالت در طلاق برای زن (حق طلاق)، حق ادامه تحصیل، حق اشتغال، اجازه خروج از کشور و حق انتخاب مسکن است. علاوه بر آن در موارد زیادی زوجین درخواست می کنند تا به جای مهریه های سنگین راهکارهایی برای تقسیم اموال مشترک در صورت جدایی داشته باشند که در قالب تعهد به تنصیف أموال می تواند شرط شود.
در صورتی که شرایط زندگی تغییر کند، آیا شروط ضمن عقد قابل تغییر هستند؟
هدی عمید: بله، شروط ضمن عقد ازدواج می‌توانند تغییر کنند، اما این تغییرات باید با توافق دو طرف و به‌صورت کتبی ثبت شوند. انعطاف‌پذیری در شروط به زوجین اجازه می‌دهد تا با توجه به شرایط جدید زندگی، حقوق و وظایف خود را به‌روز کنند. برای مثال ممکن است زوجین در زمان ازدواج شرط اجازه خروج از کشور را درج نکرده باشند ولی بعدا در این مورد به توافق برسند، در این صورت کافی است به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند و سند لازم برای این موضوع را تنظیم کنند.
آیا نحوه تنظیم شروط ضمن عقد مهم است و باید به شکل خاصی انجام شود؟
هدی عمید : بله، شروط ضمن عقد ازدواج مثل هر سند حقوقی دیگری باید بسیار دقیق و اصولی تنظیم شوند و نحوه تنظیم آنها بسیار مهم است. در صورتی که بدون مشورت حقوقی شروط ضمن عقد را درج کنید ممکن است کامل بی اثر و بی فایده باشند. علاوه بر آن این شروط را می توان هم در سند ازدواج و هم در دفتر اسناد رسمی درج کرد که به همین دلیل بسیار مهم است قبل از تنظیم آنها با وکیل، مشورت کنید.
چه توصیه‌ای برای زوجین دارید که می‌خواهند شروط ضمن عقد را تنظیم کنند؟
هدی عمید: توصیه من این است که در دوران آشنایی و نامزدی با یکدیگر به‌طور شفاف و صریح در مورد انتظارات و حقوق خود صحبت کنند تا از بروز سوءتفاهم‌ها در آینده جلوگیری شود.همچنین در مورد تکالیف قانونی که برعهده آنها گذاشته می شود اطلاعاتی کسب کنند. زنان و مردان جوان باید بدانند که اگرجه ازدواج یک رابطه عاشقانه است اما با جاری شدن صیغه عقد، طبق قانون تعهدات و حقوقی به آنها تحمیل می شود و در نتیجه حتما باید قبل از عقد، با یک مشاور حقوقی مشورت کنند تا تمامی جنبه‌ها و جزئیات این حقوق و تکالیف را به دقت بررسی کنند و اگر تمایل به استفاده از امکان قانونی شروط ضمن عقد ازدواج داشتند، از روش صحیح ثبت شروط اطلاع کسب کنند.
