راهگشای حقوقی شرکت های تجاری

اولین شرکت تجاری در ایران ناشناخته است ولی یکی از قدیمی ترین این شرکت ها کمپانی تجارتی مسعودیه است که مسعود میرزا ظل السلطان، پسر ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان آن را به سال ۱۲۷۲ خورشیدی پایه گذاری کرد. تصویر بالا یکی از برگه های سهام شرکت مذکور است. 

سالها از زمانی که شرکتها در قالب تجارتخانه های کوچک خانوادگی اداره می شدند گذشته است و با ورود به دنیای مدرن تجارت، پیچیدگی مسائل و مشکلات اقتصادی، بازرگانی، اداری و حقوقی که شرکتها با آنها دست و پنجه نرم می کنند بیشتر شده است. حرفه ای شدن اداره شرکتها بدان درجه رسیده است که در بسیاری موارد سهامداران و شرکای شرکت خود در اداره امور شرکت مداخله نکرده و مدیر یا مدیران حرفه ای از خارج از شرکت برای تصدی سمت مدیرعاملی، مدیریت کارخانه، مدیریت کسب و کار، بازرگانی و توسعه بازار استخدام می کنند.

گرایش به سمت حرفه ای شدن و دریافت مشاوره و خدمات حرفه ای در حوزه حقوقی هم روز به روز شایع تر می شود. شرکتها اعم از آنکه استارتاپی کوچک باشند که تازه شکل گرفته است و یا هولدینگ بزرگ تجاری که چندین زیر مجموعه دارد، نیازهای حقوقی ای دارند که پاسخگویی به آنها صرفاً در توان وکلا و مشاوران حقوقی متخصص در حوزه شرکتها است؛ مشاورانی که نه فقط تحصیلات و سواد متربط داشته باشند بلکه، عملاً در حوزه مسائل حقوقی شرکتها فعالیت کرده و مجرب باشند. مدیران یک شرکت هرقدر با تجربه و مسلط به اداره امور شرکت خود باشند، باز هم نمی توانند از گرفتن خدمات حقوقی بی نیاز شوند.

برخی از مسائل حقوقی شرکتها فارغ از اینکه فعالیت اصلی آن شرکت چه باشد یا شرکت چقدر کوچک یا بزرگ باشد برای همه مشترک است، اما موضوعاتی هم هستند که بر اساس نوع تجارت عمده یک شرکت به طور تخصصی نیاز به بررسی دارند.

از دید کلی نیازهای  یک شخصیت حقوقی یا همان شرکت تجاری را می توان بر اساس نوع روابطش در چهار قالب اصلی دسته بندی کرد:

۱- رابطه میان سهامداران یک شرکت

۲- رابطه شرکت با کارکنانش

۳- رابطه شرکت با سایر شرکت های تجاری

۴- رابطه شرکت با نهادها و سازمان های دولتی

هر کدام از این حوزه ها نیازهای حقوقی خاص خود را دارد که در اینجا به برخی از شایع ترین موارد اشاره کرده ایم و مدعی هستیم در تمام این حوزه ها دارالوکاله دادمان می تواند خدمات کاملا تخصصی و مطابق با نیازهای روز یک شرکت ارائه کند:

رابطه میان سهامداران یک شرکت

گاهی سهامداران فعلی یک شرکت برای توسعه تجارت و کسب و کار خود تصمیم می گیرند شرکت جدیدی تاسیس کنند و گاهی یک شرکت قصد جذب سرمایه گذار یا سهامدار جدید دارد. در برخی موارد موارد مدیران شرکت تصمیم می گیرند زیر مجموعه های جدیدی داشته باشد و از آن طریق تجارت خود را پیش ببرند. در تمام این موارد وجود قراردادی میان سهامداران که به آن Shareholder Agreement  می گویند بسیار ضروری است.

در توافقنامه سهامدارانSHA   روابط میان سهامداران یک شرکت، نحوه مشارکت آنها در مدیریت شرکت و امتیازات یا مسئولیت های افراد تعریف می شود. این قرارداد به ویژه زمانی مهم می شود که سهامداران یک شرکت را گروه های مختلفی تشکیل می دهند و در نتیجه نبود تعادل در قدرت هر گروه از این سهامداران می تواند فعالیت عادی شرکت را دچار مشکل کرده و یا حتی به بن بست برساند.

رابطه شرکت با کارکنانش

یک شرکت ممکن است ترکیب مختلفی از روابط کاری را با افراد مختلف داشته باشد. برخی از این روابط در حوزه روابط کارگر-کارفرمایی و تحت پوشش قانون کار قرار می گیرند و برخی دیگر می توانند از نوع پروژه ای یا مشاوره ای باشند. تعریف دقیق این نوع روابط کاری و تنظیم دقیق اسناد مربوط به آنها می تواند یک شرکت را از مشکلات بسیاری دور کند.

اگرچه اداره امور مربوط به کارکنان شرکت در حوزه واحد منابع انسانی شرکتها است اما افراد حرفه ای در این حوزه همکاری نزدیکی با مشاوران حقوقی دارند، چرا که متاسفانه بسیاری از مدیران شرکتها به دلیل عدم توجه به این جزئیات شرایط بغرنجی در شرکت ایجاد می کنند. شرایطی که در آن نه کارمندان و نه صاحبان شرکت از فضا و جو حاکم بر محل کار راضی نیستند.

قرارداد محرمانگی، منع افشا و منع رقابت از جمله قراردادهای بسیار مهم میان شرکت و کارکنان هستند. فرض کنید شرکتی با صرف وقت و هزینه بسیار کارمندان خود را در یک حوزه آموزش می دهد و آن کارمند از تمام آن آموزشها برای پیشبرد اهداف اقتصادی شخصی خود استفاده کند و با تاسیس یک شرکت با موضوع مشابه رقیب شرکت قبلی شود.

مثال دیگر می تواند مدیر بازرگانی یک شرکت باشد که در زمان ترک محل کار، فهرست کاملی از اطلاعات مشتریان فعلی خود را به شرکت دیگری منتقل می کند، در تمام این مثالها، اگر قرارداد عدم افشا اطلاعات یا منع رقابت به شکل صحیح و با ضمانت اجرای مناسب تنظیم شده باشد، تا حد زیادی می توان از ورود خسارت به شرکت جلوگیری و یا خسارات وارده به شرکت را جبران کرد.

رابطه شرکت با سایر شرکای تجاری

حیات شرکتها در گرو روابط موفق تجاری است بنابراین ضروری ترین حوزه ای که شرکتها در آن نیاز به مشاوره دارند تنظیم قراردادهای داخلی و بین المللی است. مدیران شرکت هرقدر در حوزه کاری خود موفق و با تجربه باشند، در تنظیم یک قرارداد نیاز به نگاه ریزبین و دقیق مشاور حقوقی دارند.

قراردادهای تجاری چارچوب اصلی روابط طرفین آن را شکل می دهد که بر اساس نیاز طرفین باید نوع و مدل آن انتخاب شود. این قراردادها گاهی ساده تر و گاهی بسیار پیچیده هستند، اما در هرحال، عدم توجه به جزییات حقوقی می تواند سبب شود تا مشکلات اساسی که حل آنها هزینه های مادی و معنوی زیادی به شرکت تحمیل می کند،  ایجاد شود.

از مهمترین و رایجترین قراردادهای تجاری می توان به این موارد اشاره کرد:

• قرارداد خرید و فروش و قرارداد تعهد به خرید و فروش
• قرارداد مشارکت
• قرارداد پیمانکاری و قرارداد خرید خدمت
• قرارداد مشاوره
• قرارداد  سرمایه گذاری
• قرارداد نمایندگی و قرارداد عاملیت فروش
• قرارداد جوینت ونچر

نکته مهم اینجاست که اگرچه اسم و ظاهر کلی این قراردادها در نگاه اول یکسان به نظر می رسد اما جزئیات است که در مواقع بروز اختلاف سبب می شود شما طرف بازنده باشید یا برنده.

برای مثال در قرارداد طراحی سایت یا در قرارداد ساخت دستگاه، جزئیات دستگاه یا سایت و جدول زمان بندی تحویل کار باید دقیق مشخص شود تا در صورت افزایش کار و یا طولانی شدن مدت انجام کار، طرفین دچار سردرگمی نشوند.

به عبارت دیگر تعریف دقیق تعهدات طرفین، زمان و مهلت ایفای تعهدات و به دنبال آن انتخاب ضمانت اجرای مناسب برای عدم انجام تعهدات قراردادی با تأخیر در ایفای تعهدات، برگ برنده شما خواهد بود و قرارداد شما را از سایر قراردادهایی که می توانید از با کشت و گذار در اینترنت از سایتهای مختلف دانلود کنید، متمایز خواهد کرد.

یک نمونه دیگر از نقش یک وکیل و مشاور حقوقی در زمان تنظیم قرارداد مشارکت یا سرمایه گذاری یا تامین مالی مشخص می شود. یکی از مهمترین خدماتی که دارالوکاله دادمان ارائه می کند بررسی صحت اصالت و کیفیت اسناد قانونی و سوابق شرکت طرف قرارداد است. این فرآیندکه اصطلاحا به آن  due diligence (ارزیابی موشکافانه) می گویند به این معنی است که اسناد قانونی شرکت دقیق بررسی می شود و استعلامات لازم گرفته می شود تا مطمئن شویم اسناد و مدارک اصالت داشته و معتبر هستند.

اساسنامه، صورت جلسات تغییرات ثبتی شرکت، وضعیت حقوقی علائم تجاری، مجوزهای قانونی مانند پروانه بهره برداری، کارت بازرگانی، جواز تاسیس، اسناد مالکیت اموال غیر منقول، وضعیت سوابق دعاوی شرکت، سوابق محکومیت مالی مدیران شرکت از جمله مواردی هستند که در این فرآیند بررسی می شوند.

 رابطه شرکت با نهادها و سازمان های دولتی

یک شرکت به دلایل مختلفی با نهادها و سازمان های دولتی سر و کار پیدا می کند. از سازمان امور مالیاتی و سازمان تامین اجتماعی، شهردای، بانک ها گرفته تا سازمان های نظارتی مانند وزارت صمت، سازمان غذا و دارو یا سازمان ملی استاندارد.

در بسیاری موارد شرکتها به تصمیماتی که این سازمانها گرفته اند، معترض هستند و مسیرهای اعتراض به این تصمیمات در هیئت های درون این سازمان ها راه به جایی نمی برد، در این حالت استفاده از وکیلی که به فرایند طرح دعوا در دیوان عدالت اداری تسلط کافی داشته باشند می تواند کمک بسیار مهمی باشد. در این لینک می توانید با دعاوی که در دیوان عدالت اداری طرح می شود و خدمات تخصصی دارالوکاله دادمان در این زمینه آشنا شوید.

شکایت در شورای رقابت که یک نهاد نظارتی جدید در ساختار حقوقی ایران است نیز از دیگر مواردی است که وکلای دارالوکاله دادمان می توانند به شما در آن زمینه کمک کنند.

یک مثال دیگر از خدمات متفاوت و مهم دارالوکاله دادمان بررسی اسناد مناقصات و ارزیابی ریسکهای شرکت در مناقصه است. اگرچه عملا قراردهایی که در پی برنده شدن در مناقصه یا مزایده به ویژه از نوع دولتی یا نیمه دولتی منعقد می شوند یک طرفه هستند و تغییر شرایط آنها ممکن نیست، اما آگاهی از خطرهایی که در صورت برنده شدن در یک مزایده یا مناقصه شرکت را تهدید می کند می تواند سبب شود که تا هوشمندانه تر در این مناقصات یا مزایدات حاضر شد.

بنابراین دفتر وکالت دادمان با بهره‌گیری از تخصص دانشگاهی و تجارب کاری حقوقدانان و وکلای پایه یک دادگستری در کنار مشاوران بازرگانی، گمرکی و ثبتی آماده است خدمات گوناگونی را به شرکت های تجاری و مدیران آنها ارائه دهد که مهمتریم آنها از این قرار است:

1. ارائه مشاوره حقوقی، بازرگانی و گمرکی
2. قبول وکالت در دعاوی و پرونده ها در مراجع قضایی و شبه قضایی و داوری
3. همراهی با موکل در جلسات مذاکرات قراردادی، تهیه پیشنویس قرارداد و اصلاح و ویرایش پیشنویس ­های طرف مقابل
4. تنظیم انواع قراردادهای داخلی و بین المللی و استانداردسازی اسناد حقوقی شرکتها
5. بررسی اسناد قانونی و سوابق شرکت ها و طرف های تجاری due diligence
6. ارزیابی مخاطرات (ریسک­های) حقوقی شرکت و برنده شدن در مناقصات و مزایده ها