نکاح، سازمان حقوقى ویژه اى است که بر مبناى رابطه جنسى و عاطفى زن ومرد ایجاد شده است و آثار آن توسط قوانین معین مى شود.
توافقى که به منظور تغییر آثار قراردادى انجام مى شود، اگر ضمن همان قراردادباشد، در اصطلاح شرط نامیده مى شود. این شروط را می توان به دو دسته تقسیم نمود: شروط مندرج در سند نکاحیه و شروطی که می توان اضافه نمود:
شرایط مندرج در نکاحیه (شروط چاپ شده در سند ازدواج)
شوراى عالى قضایى طى مصوبه ای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را موظف نمود تا در دفترچه هاى نکاحیه که در اختیار سردفتران قرار مى گیرد، شرایطى بعنوان شرایط ضمن عقد یا عقد خارج لازم درج شود و سر دفتران ازدواج، آن شرایط را مورد به مورد به زوجین تفهیم کند و شرطى که مورد توافق زوجین واقع و به امضا آنها رسیده باشد به عنوان شرط ضمن عقد معتبر خواهد بود. این شروط اگرچه در راستای کمک به حل مشکلات زوجین و به ویژه زنان اضافه شده است اما در واقع چیزی بیش از آنچه در قوانین وجود دارد نیست و در عمل فایده چندانی ندارند.
شرایطی که پیشنهاد می شود در سندهای ازدواج افزوده شود
هر چند در سندهای کنونی ازدواج، شماری از این شرط ها با عنوان شروط ضمن عقد آمده است، لیکن در برخی از موارد کافی به نظر نرسیده و لازم است شروط دیگری به این موارد قید شده در سندهای ازدواج افزوده شود. شرط های زیر از جمله شروطی هستند که در سندهای ازدواج قید نشده اند، ولی مورد پذیرش مراجع قضایی و اجرایی است. لازم به ذکر است به دلیل بار قضایی متون حقوقی، هر نوع تغییری در عبارات و کلماتی پیشنهادی، از سوی دادگاه ها ممکن است در زمان اجرای شرط، مشکلاتی را ایجاد کند. شروط به پیشنهادی این شرح است:
الف.شرط تحصیل
به منظور پرهیز از مشکلات احتمالی در این زمینه، عبارت زیر برای درج در سند ازدواج پیشنهاد می شود:
«زوج، زوجه را در ادامه تحصیل تا هر مرحله که زوجه لازم بداند و در هر کجا که شرایط ایجاب نماید مخیر می سازد»
ب. شرط اشتغال
مطابق قانون، اگر شغل زن منافی با مصالح خانواده یا حیثیت شوهر یا زن باشد، مرد می تواند همسر خود را از آن شغل منع کند. با توجه به این که امکان تفسیرهای مختلف از این متن قانونی وجود دارد، گنجاندن عبارت زیر در سند ازدواج پیشنهاد می شود:
«زوج، زوجه را در اشتغال به هر شغلی که مایل باشد، در هر کجا که شرایط ایجاب نمایذ مخیر می کند.»
ج.شرط وکالت زوجه در اجازه خروج از کشور
مطابق قانون گذرنامه، زنان متاهل فقط با اجازه کتبی همسر خود می توانند از کشور خارج شوند. با توجه به این که این مساله در عمل مشکلات فراوانی را ایجاد می کند، عبارت زیر به منزله شرط در حین عقد ازدواج پیشنهاد می شود:
«زوج حین العقد به زوجه اذن و اجازه دائم و غیر قابل رجوع داد هر زمان و به هر تعداد و به هر مقصد و به هر مدتی که خود زوجه صلاح بداند از کشور خارج شود. اجازه یاد شده به نحوی است که زوجه برای اخذ، تمدید، تجدید و تعویض گذرنامه نیازی به حضور، امضا و کسب اجازه مجدد از زوج ندارد. »
د. شرط تقسیم اموال موجود میان شوهر و زن پس از جدایی
مشابه چنین شرطی در سندهای ازدواج کنونی وجود دارد. ولی تحقق آن منوط به عدم درخواست زن برای جدایی، یا تخلف نکردن زن از وظایف زناشویی خود و یا نداشتن رفتار و اخلاق ناشایست بوده و احراز این موارد نیز بر عهده دادگاه است. ناشایست برای ایجاد شرایط مساوی تر میان زن و شوهر در این خصوص، گنجاندن عبارت زیر در سند ازدواج پیشنهاد می شود:
«زوجین حین العقد تعهد کردند در صورت وقوع طلاق –اعم از آنکه به درخواست مرد باشد یا به درخواست زن – تمام دارایی کسب شده پس از نکاح (و در طول ایام زوجیت– اعم از منقول یا غیرمنقول –بالسویه میان آنها تقسیم گردد.»
ه. شرط وکالت مطلق زوجه در طلاق
مطابق قانون، زن تنها در موارد بسیار خاص می تواند از همسر خود جدا شود، این در حالی است که مرد هر زمان که بخواهد می تواند با پرداخت کلیه حقوق زن، او را طلاق دهد.
یادآوری این نکته ضروری است که برای حفظ توازن، زن نیز می تواند با گرفتن حق طلاق و همچنین تقسیم مساوی اموال، مهریه را تا حدود زیادی کاهش دهد
«زوج حین العقد به زوجه وکالت مطلق بلاعزل با حق توکیل به غیر ولو کراراً اعطا نمود تا هر زمان که بخواهد با انجام تشریفات مربوطه خود را به هر قسم طلاق اعم از بائن یا رجعی با هر شرطی مطلقه سازد وکالت مذکور شامل وکالت در کلیه لوازم طلاق از جمله رجوع به دادگاههای خانواده و هر مرجع قضایی صالح دیگر ارائه دادخواست و درخواست، اخذ گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق، انتخاب و معرفی داور، حضور در مراکز و جلسات مشاوره، قبول بذل مهر، قبول شرایط راجع به تعیین تکلیف حقوق مالی ناشی از نکاح، اسقاط حق اعتراض، تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی نسبت به تصمیمات دادگاه و ثبت واقعه طلاق و جاری ساختن صیغه طلاق است.»
و. شرط انتخاب محل سکونت
طبق قانون زنان موظف هستند در محل اقامت شوهر زندگی کنند و اینموضوع در زمانی که آنها نمی توانند با یکدیگر در این خصوص به توافق برسند مشکلاتی برای زنان ایجاد می کند و برای مثال در صورت عدم قبول این موضوع نفقه به زن تعلق نخواهد گرفت. اما قانون پیش بینی کرده است که زن بتواند در زمان ازدواج با درج شرط زیر از این مشکلات پیشگیری کند:
«در صورت عدم توافق در خصوص شهر، کشور و محل منزل و اقامتگاه مشترک زوجین، زوجه حق اختیار منزل علیحده در هر شهری که تمایل داشته باشد خواهد داشت.»
ز. شرط در خصوص حضانت فرزند
بسیاری از زوجین ترجیح می دهند تا از نگرانی مادران در زمان ازدواج بکاهند و به آنها اطمینان دهند در زمان جدایی مساله حضانت تبدیل به اهرم فشاری بر روی زنان نخواهد شد . این زوجین می توانند از این متن برای درج در عقدنامه استفاده کنند:
« زوج حین العقد، حق حضانت فرزند/ فرزندان متولد از نکاح را در صورت وقوع طلاق به زوجه واگذار نمود و متعهد به تأدیه نفقه و سایر هزینه های نگهداری فرزندان شد.»
در صورت نیاز به مشاوره حقوقی در خصوص نحوه دقیق درج این شروط در عقدنامه یا توافقی که بعد از عقد انجام شده است، می توانید از وکلای متخصص دارالوکاله دادمان در این خصوص وقت مشاوره بگیرید.
