حساب بانکی متعلق به اشخاص، ممکن است به دلایلی توسط بانک، خود فرد و یا به دستور قضایی مسدود شود، اما صاحب حساب همچنان با استفاده از دسته چکی که سابقاً اخذ کرده، اقدام به صدور چک کند. در این شرایط سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا صدور چک از حساب مسدود جرم است؟ و در صورت جرم بودن صدور چک از حساب مسدود مجازات آن چیست؟
توقیف یا مسدودی حساب بانکی به چه معناست؟
مسدود شدن حساب بانکی یعنی حساب بانکی که در آن پول نگهداری می‌شود بسته و یا اصطلاحا بلوکه شود. در واقع با مسدود شدن حساب بانکی، شخص صاحب حساب و پول، امکان استفاده و دسترسی به پول خود را ندارد. یعنی نه می‌تواند پول را برداشت کند و نه می‌تواند آن را به حساب دیگری انتقال دهد. مسدود شدن حساب بانکی ممکن است به دستور مراجع قضایی، بانک مرکزی و حتی با درخواست خود اشخاص صورت بگیرد.
مسدودی حساب بانکی می‌تواند به دلایل مختلفی همچون دستور مراجع قضایی، دستور پلیس فتا، ضمانت وام، چک برگشتی، دستور اداره ثبت، واریزی‌های کلان یا سریالی و یا فوت صاحب حساب انجام شود.
اگر مراجع قضایی دستور توقیف حساب و مسدودی پول را صادر کند، بانک موظف به انجام دستور است و چاره‌ای جز مسدود کردن حساب بانکی شخص مورد نظر ندارد. دستور رفع توقیف حساب بانکی هم باید از مراجع قضایی مسدودکننده حساب به بانک ابلاغ شود.
آیا صدور چک از حساب مسدود جرم است؟
قطعا چک صادر شده از حساب مسدود، قابلیت پرداخت نخواهد داشت چراکه چک صادره از حساب مسدود، قابلیت ثبت در سامانه صیادی را ندارد و از سوی دیگر با توجه به اینکه چک از یک حساب مسدود صادر شده، مانند است که این فرد دیگر حسابی در بانک ندارد.
طبق ماده ۱۰ قانون صدور چک، اگر فردی با آگاهی از مسدود بودن حساب بانکی خود، اقدام به صدور چک کند، این عمل در حکم صدور چک بی‌محل محسوب شده و مجازات سنگینی برای آن در نظر گرفته شده است.
ماده ۱۰ اصلاحی ۱۱ˏ۰۸ˏ۱۳۷۲ مقرر می‌دارد: هر کس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق است.
با توجه به این ماده، علم و آگاهی فرد از بسته بودن حساب، شرط تحقق این جرم است.
همچنین اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره ۷/۹۶/۵۹۵ مورخ ۱۳۹۶/۰۳/۱۰، در پاسخ به سوالی که در رابطه با مجرمانه بودن و مجازات چک وعده‌دار و یا چکی که به شرح موارد ماده ۱۳ قانون صدور چک فاقد وصف کیفری است و از حساب مسدود صادر شده، مطرح شده است اعلام داشته است: با توجه به این که مقنن طبق ماده ۱۰ قانون صدور چک، عمل شخصی را که با علم به مسدود بودن حساب بانکی اقدام به صدور چک نماید، مطلقاً جرم و در حکم صدور چک بلامحل، تلقی کرده است، لذا صرف نظر از این که چک مذکور وعده‌دار باشد یا نه، جرم است و به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ قانون یاد شده، محکوم خواهد شد
مجازات صدور چک از حساب مسدود
به موجب ماده مذکر مجازات مرتکب صدور چک از حساب مسدود در ماده ۷ قانون صدور چک ذکر شده است. مرتکب این جرم به حداکثر مجازات مندرج در این ماده محکوم خواهد شد.
این جرم یکی از شدیدترین موارد در قانون صدور چک محسوب می‌شود، چراکه نشان‌دهنده سوءنیت کامل صادرکننده است. این مجازات غیرقابل تعلیق است، یعنی دادگاه نمی‌تواند اجرای آن را به تأخیر بیندازد یا متهم را به مجازات جایگزین محکوم کند.
مجازات مقرر در ماده ۷ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۴۰۳/۳/۰۳) که برای صدور چک بی‌محل در نظر گرفته شده و طبق ماده ۱۰ این قانون حداکثر مجازات مقرر در این ماده برای صدور چک از حساب مسدود اجرا می‌شود به این ترتیب است:
الف- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از هفتصد و هشتاد میلیون ریال باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
ب- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از هفتصد و هشتاد میلیون تا سه میلیارد و نهصد میلیون ریال باشد از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
ج- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از سه میلیارد و نهصد میلیون ریال بیشتر باشد به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده چک اقدام به صدور چک‌های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.
نهایتا باید گفت صدور چک از حساب مسدود، یکی از سنگین‌ترین جرایم در قانون صدور چک است که با حداکثر مجازات کیفری روبه‌رو خواهد شد. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از صدور هرگونه چک، از اعتبار حساب بانکی خود اطمینان حاصل کنید و در صورت مواجهه با مشکل، حتماً از یک وکیل متخصص مشورت بگیرید.
